Fəxrəddin Adil oğlu Cəfərov

Tarix üzrə elmlər doktoru

E- mail: Fexreddinceferov@gmail.com

Cəfərov Fəxrəddin Adil oğlu 1951-ci ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub. 1968-ci ildə Naxçıvan şəhər  1№li tam orta məktəbi bitirmişdir. 1975-ci ildə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun, indiki Naxçıvan Dövlət Universitetinin tarix fakultəsini  bitirib.

          1986-cı ildə AMEA-nın Tarix İnstitutunun dissertantı olmaqla, 1990-cı ildə “Naxçıvan MR Xalq Maarifinin inkişafı (1920- iyun 1941-ci illər)” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix üzrə fəlsəfə doktoru, 2013-cü ildə AMEA-nın Naxçıvan bölməsinin Tarix İnstitutunda “XIX-XX əsrlərdə Naxçıvanda Hüquq-mühafizə orqanları (polis) (1828-2008-ci illər)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tarix üzrə elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. 

              Bu günə kimi 100-dən çox elmi məqaləsi, 10 elmi monoqrafiyası və  1 dərs vəsaiti dövrü mətbuatda çap olunmuşdur.

Monoqrafiyalardan “Naxçıvan qəza polisi”(1828-1920-ci illər), “Naxçıvan polisinin inkişaf yolu” (1920-2008-ci illər), “Erməni vəhşiliyi” , “Naxçıvan polisi : fəaliyyətinin əsas istiqamətləri və mərhələləri” , “Naxçıvan teatrnın səlnaməsi”, “Naxçıvan II-ci dünya müharibəsi illərində” , “Naxçıvan məktəbləri tarixindən” , “Naxçıvan Muxtar Respublikasında mədəni quruculuq”  (1920- iyun 1941-ci illər) və sair monoqrafiyaları və bir dərs vəsaiti: “Arxiv işinin yaranma tarixi və Arxivşünaslıq” kitabını göstərmək olar

     1980-ci ildən dövrü mətbuatda çıxış etməklə qeyd olunduğu kimi 120-dən çox elmi məqaləsi elmi jurnallarda və qəzetlərdə nəşr olunmuşdur. Naxçıvan xanlığının xəritəsi, Naxçıvan Xanlığının və Naxçıvan Kəngərlilərinin şəcərələrinin hazırlanmasında böyük əməyi olmuşdur

         Onun  əməyi dövlətimiz tərəfindən qiymətləndirilərək Azərbaycan Respublikası Prezdentinin sərəncamı ilə ona   3 dekabr 2005-ci ildə  Azərbaycan Respublikasının  “Əməkdar mədəniyyət işçisi” adı verilmişdir.

     İnstitutu bitirdikdən sonra təyinatla 1975-1978-ci illərdə Babək rayon Y.Uzunoba kənd məktəbində müəllim işləmişdir. Sonrakı əmək fəaliyyəti Naxçıvan MR Dövlət Arxivində, Azərbaycan Respublikasının səs yazmalar dövlət arxivində, Naxçıvan MR Arxiv idarəsində müxtəlif vəzifələrdə: baş elmi işçi, direktor və 2001-ci ildən 2017-ci ilə kimi Arxiv İdarəsinin rəisi vəzifəsində işləmişdir.2012-ci ildən 2017-ci ilə kimi Naxçıvan Dövlət Universitetində Arxiv işi, Muzeyşünaslıq və abidələrin qorunması kafedrasında saat hesabı və 2017-ci ildən bu günə kimi ştatlı baş müəllim kimi çalışır.

Elmi əsərlərin siyahısı:

İŞİN ADIİŞİN NÖVÜNƏŞRİYYAT, JURNAL VƏ İLİŞİN HƏCMİHƏMMÜƏLLİF
1.2.3.4.5.6.
1.Repressiya qurbanlarından biriMəqalə  “Mədəni maarif” jurnalı 2003.№8-9s.156-159 
2.Xalq təhsilinin inkişaf tarixindənMəqalə“Mədəni maarif” jurnalı 2004.№6s. 46-50 
3.XX əsrdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı soyqırımıMəqaləNaxçıvan ictimai-siyasi, ədəbi-bədii, elmi- publistik jurnali, Naxçıvan,200566-83 s. 
4.Naxçıvan qəzasında polisin yaranması və fəaliyyəti (1840-1917-ci illər)MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2006,№ 230-36 s. 
5.Naxçıvan polis 1918-1920-ci illərdəMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2006, № 429-38 s. 
6.Polis məmuru və Naxçıvan şəhər başçısı Bəhram xan Naxçıvanski.MəqaləElim əsərlər. Naxçıvan Dövlət Universiteti. Naxçıvan: Qeyrət, 2007, № 225-30 s 
7.Naxçıvan polisi Böyük Vətən müharibəsi illərində.MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2007, № 348-55 s 
8.Naxçıvan polisi repressiya illərində.MəqaləTarix və onun problemləri BDU Bakı: 2007, № 4126-129 s 
9.Naxçıvan qəza  polisi(1828-1920)  MonoqrafiyaBakı: Nurlan, 2008192 s. 
10.Naxçıvan polisinin inkişaf yolu (1920-2008-ci illər)MonoqrafiyaBakı: Nurlan, 2008190 s 
11.  Naxçıvan qəzasında sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra polisin (milisin) yaradılması  və dövlətin möhkəmləndirilməsidə rolu (1920-1927-ci illər).MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2008, № 181-87 s 
12.Araz-Türk Respublikası dövründə də onun ləğvindən sonra polisin fəaliyyəti.MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2008, № 347-53 s 
13.Böyük xan- Nəzərəli xan Naxçıvanski.MəqaləMədəni- maarif jurnalı, 2008,                  № 947-51s 
14.XIX əsrin axırları və XX əsrin əvvəllərində Polis orqanlarinin fəaliyyəti və kəndli- qaçaq hərakatına qarşı mübarizə.MəqaləAzərbaycan Dövlat Pedaqoji Universitetinin Xəbərləri, Bakı 2008, № 4163-168 s 
15.Naxçıvan şəhər polis pristavı köməkçisi Çingiz xan KəlbalıxanovMəqaləElmi axtarışlar. AMEA Folklor İnstitutu, Bakı: 2008, № 523-27 s 
16.Erməni təcavüzkarlarına qarşı Naxçıvan polisinin mübarizəsi.MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2008,33-38 s 
17.XIX əsrin əvvəllərində erməni- Azərbaycan toqquşmaları, Naxçıvanda demokratik hərakatın başlaması və polis orqanlarının demokratik inqilabçılara qarşı mübarizəsi.MəqaləTarix və onun problemləri. BDU Bakı, 2008 № 399-103 s 
18.XIX əsrin axırları və XX əsirin əvvəlləridə polis orqanlarının fəaliyyəti və qaçaq hərakatına qarşı mübarizəsiMəqaləElim əsərlər. Naxçıvan Dövlət Universiteti. Naxçıvan: Qeyrət, 2008, №514-18 s 
19.Naxçıvan polisi bərpa və quruculuq illərində (1946-1970-ci illər)MəqaləTarix və onun problemləri. BDU, Bakı, 2008, № 1-2160-164 s 
20.Erməni vəşiliyi.MonoqrafiyaBakı: Nurlan, 2009186 s 
  21.Müstəqil Dövlətçiliyin Möhkəmləndirilməsində Naxçıvan polisinin roluMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2009,48-52 s 
22.XX əsirin əvvəllərində Naxçıvan xanlığında qəza polisinin yaranması və fəaliyyəti (1828-1840-ci il )MəqaləYol bilim Kültür Araştırma dergisi. Ankara, 2009. Eylül.154-157 s 
23.1918-1920-ci illərdə Naxçıvan qəza polisinin erməni daşnaklarına qarşı mübarizəsi.MəqaləKültür Evreni, Ankara, 2009                 № 2433-440 s 
24.Palis pristavı Mehdi xan Zeynalabdinbəyov (Ordubadski).MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2009 №  1116-122 s 
25.1988-1991-ci illər Naxçıvan polisinin erməni təcavüzkarlarına qarşı mübarizəsi.MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. 2010 № 172-77 s 
26.Naxçıvan polisinin təcavüzkarlarına qarşı mübarizəsi(1988-1993-cü illərdə) MəqaləBilimsel Eksen , 2010 № 1127-132 s 
27.Heydər Əliyev və Azərbaycan polisi.MəqaləAvrasiya kurumu sempozyum bildiriləri.6. Nizami den Yunis Emre və Kemal Atatürk de Haydar Aliyeve uzanan sevgi və barış yolu sempozumu Ankara, 2010.180-185 s 
28.XXəsirin 30-cu illərində Naxçıvan polisinin fəaliyyətiMəqaləElim əsərlər. Naxçıvan Dövlət Universiteti. Naxçıvan: Qeyrət, 2010, № 242-45 s 
29.Heydər Əliyev Müstəqil Azərbaycan Polisinin qurucusudur.MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 2010 № 374-79 s 
30.Naxçıvan teatrının səlnaməsiMonoqrafiyaNaxçıvan, 2010, Əcəmi nəşriyyatıs.734Ə.Qəhrəmanov    S.İbrahimov
31.Naxçıvan Polisi: Fəaliyyətinin Əsas İstiqamətləri və mərhələləriMonoqrafiya Bakı-Nurlan, 2011-ci il386 s 
  32.      Cəlil Məmmədquluzadənin həyatına dair bəzi məqalələrMəqaləAzərbaycanşünaslığı Aktual Problemləri Ümummilli lider Haydar Aliyevin anadan olmasının 88-ci ildönümünə həsr olunmuş II Beynəlxalq elmi konfransın Materialları Bakı Gəncə 4-7 may 2011-ci il178-183 s 
33.Naxçıvan polisinin Araz –Türk Respublikası dövründə və dövründən əvvəlki fəaliyyətiMəqaləAvrasiya kurumu sempozyum. 7.Nizamidən Yunis Emreye, Kemal Atatürkdən Haydar Aliyeve uzanan sevgi və barış yolu sempozyumu. Ankara, 2011206-215 s 
34.Naxçıvan qəza  polis orqanlarında  xidmət etmiş naxşıvanlılar  Məqalə  Elim əsərlər. Naxçıvan Dövlət Universiteti. Naxçıvan: Qeyrət, 2011, № 1 (37)s.78-81   
35.Naxçıvan polisinin  tarixi və dövlətçiliyə sədaqəti    Məqalə  Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan bölməsi Cilid7, № 3 Naxçıvan 201170-76 s   
36.Cəlil Məmmədquluzadə Naxçıvan qəza Polis Pristavının köməkçisi kimiMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan: Tusi, 201152-58 s 
37.Naxçıvan polisinin fəaliyyətinin əsas istiqamətləri və mərhələriMonoqrafiyaBakı: Nurlan, 2011s.386 
38.Behbud ağa Şahtaxtinskinin naxçıvan dövrü fəaliyyətiMəqaləNaxçıvan jurnalı 2011, №23s.36-39 
39.1918-1920-ci illərdə Naxşıvan  Qəza Polisinin Erməni daşnaklarına qarşı mübarizəsiMəqaləAvrasya Kurumu Sempozyum bildiriləri. 8. Nizamidən Yunus Emrəyə, Kemal Atatürkdən Haydar Aliyeve uzanan sevgi və barış yolu sempozyumu. Ankara 2012-10-10110-117 s 
40.    Naxçıvan şəhər Polis Pristavı köməkçisi Çingiz xan KalbalıxanovMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. cild 8, № 1 Naxçıvan 2012-10-1047-52 
41.    Heydər Əliyev Müstəqil Azərbaycan Polisinin QurucusudurMəqaləAvrasya Kurumu Sempozyum bildiriləri. 8. Nizamidən Yunus Emrəyə, Kemal Atatürkdən Haydar Aliyeve uzanan sevgi və barış yolu sempozyumu bildirleri. Ankara 201296-102 s  H.Cəfərov
43.Naxçıvan Milisi (Polis) Sovet Hakimiyyətinin ilk illərindəMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. Naxçıvan 2012, cild 8, № 354-59 s 
44.Naxçıvan Qəzasında Qaçaq Hərakatına Qarşı Naxçıvan polisinin MübarizəsiMəqaləElim əsərlər. Naxçıvan Dövlət Universiteti. Naxçıvan: Qeyrət, 2012, № 2 (47)96-102 s 
45.Polis Məmuru Şirəli Bəy KəngərliMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitu axtarışlar elm toplusu, Naxçıvan 2012 IV (6),39-42 s 
46.Naxçıvan Milisi Repressiya illərində (1930-1940-ci illər)MəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri. 2013, cild 9, № 125-29 s 
47.Нахчеванцы в уездных  органах полиции.Нахчыванского края (XIX  начало XX вв)СтатяНационалъний педагогичний университет имени М.П. Драгоманова Украинсъка  Академия Наук «Гилея» Киев 2013,71№ 6С.330-335 
48.  Полиция в Нахчеванском уезде после присоединения края к России (1840-1917)СтатяРоссийский исторический иллюсстрированный журнал Родина. Москва,2013,№6С 70-71 
49.Bəhram xan NaxçıvanskiMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnistitu axtarışlar Naxçıvan, 2013 № 2s.132-135         
50.XX yüzilliyin  başlarında Naxçıvan polisinin halkla birliktə terörlə mücadiləsiMəqalə            Akademik Bakış Dergisi Uluslararası Hakimli Sosyal Bilimlər E-Dərgisi İktisat və Gerişimçilik Universitesi, Türk Dünyası Kırğız-Türk Sosyal Bilimlər Enstitüsü, Cəlalabat-Kırğızıstan. Eylül-Ekim 2013 sayı: 38s.1-13 
51.Naxçıvan qəza polisində xidmət etmiş Naxçıvanskilər, KəlbalıxanovlarMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi Axtarışlar jurnalı.IV, (19) 2013s.131-136 
52.Нахичеван в повитвих органах поличи нахичевансково краю ( початок ст)СтатяКиев 2013, Гилея нуковий весникС .965 
53.Naxçıvan teatrı, Məqalələr, xatirələrKitabNaxçivan, 2014, Əcəmi nəşriyyatıs.296 
54.Görkəmli maarif xadimiMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi Axtarışlar jurnalı. IV,(1) 2014s.156-161 
55.Məhəmməd Tağı Sidqi arxiv sənədlərindəMəqaləNaxçıvan jurnalı 2014, cilid 28s.101-112 
56.Azərbaycan Xalq Cümhüriyyəti illərində Naxçıvanda siyasi vəziyyətMəqaləNDU Elmi əsərlər Naxçıvan 2014          №  61-62s.34-39 
57.Naxçıvan M.H. Xalq təhsili 1941-1945- ci illərdəMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi Axtarışlar jurnalı. cilid IV,(2) 2014s.163-166 
58.130 illik tarixin bəzi özünəməxsusluqlarıMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi Axtarışlar jurnalı. №2 2015s.140-145 
59.Naxçıvan zəhmətkeşləri 1941-1945- ci illərMəqaləNDU Elmi əsərlər jurnalı №2(67) Qeyrət nəşriyyatı 2015s.17-26 
60.Partizan Tağının Naxcıvanda ictimai-siyası hadisələrdə iştirakı. Naxçıvan Muxtəriyyəti tarixi nailiyyətdir. 04-05 iyul 2014-cü ildə keçirilmiş Beynəlxalq konfransın materiallarıMəqaləNaxçıvan jurnalı 2015s.94-100 
61.1941-1945 illərdə Naxçıvan ədəbi mühitiMəqalə“Axtarış” jurnalı,4 cilid, Naxçıvan 2014s.53-57 
62.Naxçıvan məktəb tarixindən səhifələrMonoqrafiyaBakı ADPU nəşriyyatı, 2015s.227Z.İsmayılova
63.Naxçıvan ikinci dünya müharibəsi illərindəMonoqrafiyaADPU “Elm və Təhsil” nəşriyyatı, Bakı 2015s.304 
64.Sənədlərin dili iləMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsinin Naxçıvan: Tusi nəşriyyat 2015 cilid 11172-177 
65.Sənədlərin dili ilə Məhəmməd Tağı Sıdqi ( Taleyi və sənədi)Məqalə Naxçıvan Əcəmi nəşriyyat, 2015s.184 
66.Əziz Şərif arxiv sənədlərindəMəqaləNaxçıvan ictimai-siyasi ədəbi bədii publistik jurnalı 2015s.69-77 
67.Soyqırım sənədlərin dili iləMəqaləAMEA Naxçıvan Bölməsi Axtarış jurnalı cilid-6, №1 2016s.172-177 
68.Eynalı bəy Sultanov arxiv sənədlərindəMəqaləNaxçıvan jurnalı 2016 №34s.68-74 
69.Arxivlərdə Əziz Şəriflə bağlı məktublar (Əziz Şərif taleyi və sənədi)MəqaləNaxçıvan 2016-cı ils. 110-132 
70.Məhəmməd Hüseyn Təhmasib arxiv sənədlərində (Məmməd Hüseyn Təhmasib: “ Taleyi və sənədi”)Məqalə Naxçıvan Əcəmi nəşriyyat, 2017s.61-68 
71.Arxiv işinin yaranma tarixi və arxivşünaslıqDərs vəsaitiBakı ADPU nəşriyyatı,2017s.103M.Əliyev
72.Heydər Əliyev və Milli arxiv quruculuğuMəqaləNaxçıvan  Universiteti Elim əsərlər. 2017, № 3 (6)s.171-177 
73.Yeraltı sərvətlərimiz Arxiv sənədlərinin dili iləMəqaləNaxçıvan  Universiteti Elim əsərlər. 2017, № 4(7)s.150-154 
74.Milli Arxivin inkişafında Heydər Əliyevin roluMəqalə NDU “Elmi əsərlər” Naxçıvan: Qeyrət nəşriyyatı 2017s.34-38 
75. Naxçıvanda Kənd  təsərrüfatının kollektivləşdiriməsinin gedişi (1- ci məqalə)MəqaləAMEA Naxçıvan  bölməsinin Xəbərləri.İctimai humanitar elmlər seriyası 2018 № 1S.22-29Y.Rəhimov
76.Naxçıvanda Kənd  təsərrüfatının kollektivləşdiriməsinin gedişi (2- ci məqalə)MəqaləAMEA Naxçıvan  bölməsinin Xəbərləri.İctimai humanitar elmlər seriyası 2018 cild 8s.196-202Y.Rəhimov
77XX əsrin əvvəllərində Naxçıvan kənd təsərrüfatının vəziyyəti  Məqalə  NDU.Elmi əsərlər.”Qeyrət” nəşriyyatı 2018. №2(91) I cild  s.54-62   
78Soyqırım Xatirələrin dili iləMəqalə  AMEA.Naxçıvan bölməsi. “Axtarışlar” jurnalı Nax.2018, №2(28) cild 8    s.198-205 
79“Qəlblərdə yaşayan insan” Ümummilli lider heydər Əliyevin 95 illik yubileyinə həsr olunmuş konfransMəqalə  NDU.Elmi əsərlər.”Qeyrət” nəşriyyatı 2018s.25-29 
80XX əsrin əvvəllərində ermənilərin azərbaycanlılara qarşı soyqırımıMəqaləNDU xəbərləri.2018  
81Naxçıvan Muxtar Respublikasında mədəni quruculuqMonoqrafiyaADPU-nun mətbəəsi.Bakı.2018s.210 
82Naxçıvan muxtariyyəti və inzibati ərazisi tarixindən  MəqaləNaxçıvan Muxtar Respublikasının 95 illik yubileyinə həsr olunmuş Respublika Elmi Konfransı. AMEA Naxçıvan bölməsi. “Tusi” Nəşriyyatı 2020s.62-67 
83.Vətən üçün döyüşənlərMəqalə“Nuh yurdu” qəzeti. 2020s.3 
84.Naxçıvan böyük sınaq illərində ( 1900-1920-ci illər)MəqaləNaxçıvan Universiteti. Elmi əsərlər. №4 (15) 2020)s.126 
85Naxçıvan muxtariyyəti və inzibati ərazisi tarixindən  MəqaləNaxçıvan Muxtar Respublikasının 95 illik yubileyinə həsr olunmuş Respublika Elmi Konfransı. AMEA Naxçıvan bölməsi. “Tusi” Nəşriyyatı 2020s.62-67 
86Vətən üçün döyüşənlərMəqalə“Nuh yurdu” qəzeti. 2020s.3 
87Naxçıvan böyük sınaq illərində ( 1900-1920-ci illər)Elmi ƏsərlərNaxçıvan Universiteti. Elmi əsərlər. №4 (15) 2020)s.126 
88Milli arxivin inkişafında Heydər Əliyevion roluElmi ƏsərlərNaxçıvan Universiteti. Elmi əsərlər. №4 (19) 2020s.144-149 
891921-1940-cı illərdə Naxçıvanda sosial iqtisadi, mədəni proseslərElmi ƏsərlərNDU Elmi əsərləri. İctimai elmlər seriyası No2 (103) 2020S.19-25 
90.XX əsrin əvvəllərində Naxçıvanda sosial-siyasi vəziyyətElmi ƏsərlərNaxçıvan Universiteti. Elmi əsərlər. İctimai elmlər seriyası №2 (111) 2021)  
91.Naxçıvanlıların alman faşizminin işğalından azad edilmiş şəhər və rayonlara yardımı “Şərq qapısı” qəzetindəMəqaləŞərq qapısıS. 48-57Yaşar Rəhimov
92.XX əsrin əvəllərində Naxçıvanda sosial-siyasi vəziyyətElmi ƏsərlərAzərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi Elmi Əsərlər 2022 №1.  S. 24-32 
93.“Şərq qapısı” qəzeti “İkinci dünya müharibəsi illərindəElmi ƏsərlərNaxçıvan Universiteti. Elmi əsərlər. №1 (25) 2022S. 240-244Nadir Hüseynbəyli
94.Qazandığımız hər bir uğur, hər bir qələbə qurtuluş yolunun bəhrəsidirMəqalə“Nuh yurdu” №23 (925) 14 iyun 2022S.2 
95.Azərbaycan və Azərbaycanlılar ikinci dünya müharibəsi illərindəMəqalə“Nuh yurdu” №18 (920) 11 may 2022S.3