Kərimli Xanəli Abbasəli oğlu

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Kərimli Xanəli Abbasəli oğlu 27 noyabr 1951-ci ildə Naxçıvan MR-in Şahbuz rayonunun Mahmudoba kəndində anadan olub.Səkkizillik təhsilini 1958-1966-cı illərdə Mahmudoba kəndində alıb,orta  təhsilini  1966-1968-ci illərdə C.Məmmədquluzadə adına Şahbuz qəsəbə orta məktəbində tamamlayıb.1969-cu ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Naxçıvan filialının filologiya fakültəsinə qəbul olub,ikinci kursdan (1971-1972-ci tədris ilindən) sonra institutun  əsasına dəyişilib və  buranı 1973-cü ildə fərqlənmə diplomu  ilə bitirib.O,1973-1988-ci illərdə  Şahbuz rayonunun  Badamlısu  qəsəbə,Mahmudoba kənd orta məktəblərində müəllim,tərbiyə işləri üzrə direktor müavini və Şahbuz Rayon Kənd Orta Texniki Peşə Məktəbində tədris hissə müdiri,1988-1989-cu illərdə Naxçıvan Dövlət Pedqoji İnstitutunda(indiki Naxçıvan Dövlət Universiteti) qiyabi şöbə  üzrə metodist,1989-1991-ci illərdə Şahbuz rayon Tədris İstehsalat Kombinatında müavin vəzifələrində işləmişdir.

X.Kərimli 1987-ci ildə AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun Cənubi Azər-baycan ədəbiyyatı şöbəsinin dissertantı kimi həmin institutun İxtisaslaşmış Müdafiə Şu-rasında “Cənubi Azərbaycan demokratik ədəbiyyatında hekayə janrının inkişafı (1941-1970)” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə  edərək filologiya elmləri nami-zədi alimlik dərəcəsi almışdır.

1991-ci ildən taleyini Naxçıvan Dövlət Universitetinə bağlayan X.Kərimli 1991-1996-cı illərdə universitetin ilk mətbu orqanı olan “Fikir” qəzetinin ilk redaktoru,1996-1998-çi illərdə universitet Beynəlxalq Əlaqələr Şöbəsinin rəisi,1998-2014-cü illərdə Əcnəbi tələbələrlə iş üzrə fakültənin dekanı vəzifələrində fəaliyyət göstərmişdir.Hazırda Ədəbiyyat kafedrasının dosenti və filologiya fakültəsinin müəllimidir.

X.Kərimli bədii yaradıcılığa ötən əsrin 80-ci illərindən başlamışdır.İlk şeiri “Toğluqaya-nın Məmməd Araza məktubu” şeiridir.İlk mətbu şeri isə 1983-cü ildə Azərbaycan Demokratik Firqəsinin “Səhər”(sonralar “Azərbaycan”) adlı aylıq dərgisində xalq şairi

Söhrab Tahirin qayğısı ilə işıq üzü görən “Anamla söhbət”  şeiridir.

Şeirlərindən nümunələr rus,fransız,ingilis,fars,türk dillərnə tərcümə edilən X.Kərimli 1998-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü,2007-ci ildən Naxçıvan MR-in Əməkdar müəllimidir.O,ikinci çağırış(2000-2005 –ciillərdə) Naxçıvan MR-in Ali Məclisinə deputatı olmuşdur.

Yüzdən çox elmi, publisist,metodiki məqalənın və “Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatının ali və orta məktəblərdə tədrisi metodikası” (Naxçıvan, 2000) vəsaitinin müəllifi olan X.Kərimli ayrı-ayrı illərdə İranda, Türkiyədə, Pakistanda, Hollandiyada, Gürcüstanda, həmçinin ölkə daxilində keçirilən bir sıra beynəlxalq elmi simpozium və konfranslarda Azərbaycan elmini ləyaqətlə  təmsil etmişdir.

        Dərc olunmuş elmi əsərlər

  1. Ay işığında,Bakı,”Yazıçı” nəşriyyatı,1998.
  2. Anamdan məktub,Bakı,”Adiloğlu” nəşriyyatı,2000.
  3. Bu da bir nağıldı,Bakı,”Nurlan” nəşriyyatı,2004.
  4. “Şairə məktub”, Bakı, “Qanun”- 2007
  5. Mənə elə gəlir ki…,Bakı,”Nurlan” nəşriyyatı.2008.
  6. Duyğularım,düşüncələrim,İran/Urmiya,2011.
  7. Mənim könlüm bir ümmandır,İran/Urmiya,2011.
  8. Payız duyğuları,Bakı,”Qanun” nəşriyyatı,2013.
  9. Ahlat taşı, İstanbul (Türkiyə), 2019.
  10. İsa Həbibbəyli, “Xanəli Kərimli haqqında söz”, Xanəli Kərimli-55 “Şairə məktub” (məqalələr…) Bakı-2007.səh.6-11
  11. Camal Mustafayev, Şair şerindən tanınar, “Xəzər-xəbər” jurnali, 2003. №-141
  12. Camal Mustfayev, Şairə məktub, “Xəzər-xəbər” jurnali, 2005. №-181
  13. Camal Mustafayev, Sözü fikir yaşadır, “Xəzər-xəbər” jurnali, 15.09.2008.N-255.
  14. Maarifə Haciyeva, Bizdə şeir də var sənət də vardır,”Ədəbi düşüncələr”, Bakı-2003.səh.147-151
  15. Marifə Haciyeva, Mənə elə gəlir ki…, “Ədəbiyyat qəzeti” 30.01.2009
  16. Həmid Arzulu, “Bu da bir nağıldı” kitabının müəllifi şair Xanəli Kərimliyə, “Azad Azərbaycan” qəzeti, 26.06.2005
  17. Əbülfəz Əzimli, Şair Xanəli Kərimli haqqında söz-Ssezlər “Mövqe” qəzeti, 16-17,18-19.02.2004
  18. Əbülfəz Əzimli, Duyğuları və fikirləri ilə oyalanan şair.”zaman” (Azərbaycan) qəzeti, 13-14.01.2005
  19. Əbülfəz Əzimli, Ağrıdan ucada dayanan şair, Xanəli Kərimli, “Ay işığında” (şeirlər və poemalar) Bakı,1998, səh.3-7
  20. Arif Ağalarov, Haqdan gələn misralar, “Azad Azərbaycan” qəzeti,16 mart 2004-cü il
  21. Elbəyi Maqsudov, “Ay işığından başlanan yol”, “Şərq qapısı” qəzeti, 22 aprel,1998
  22. Fərqanə Kazımova, Ağrılı, inamlı şair, “Mədəni maarif” jurnalı, 2007, №-10/11
  23. Sabir Bəşirov, Bu dünya özü boyda başdan-başa kədərdi, “Vətəndaş həmrəyliyi” qəzeti, 26-29.11.2006
  24. Asif Rüstəmli, “Bir cövhərəm dürr üçündə”, “525-ci qəzet” 26.12.2006.
  25. Əbülfəz Əsgərli, Yaradıcı alım, gözəl şair, “İşıq” (oçerklər) Bakı,2005. səh.195-200
  26. Cəfərqulu Paşayev, Bu da bir nağıldı, “Şərqin səsi” qəzeti 30.12.2004
  27. Muxtar Kazımoğlu, Kövrəklik və ötkəmlik, “Kaspi” qəzeti” 18.04.2007
  28. Flora Xəlilzadə, Özəlliklə gözəlliyin vəhdəti, “Azərbaycan” qəzeti,13.02.2007
  29. Qardaş Əlişoğlu, Düşündürən şair, “Şəfəq” jurnalı 2009. №-1-2.
  30. Xaqani Abbasəli Öztürk, Şeir gərək haqdan gələ, “Yarımada” qəzeti, 23.04.2005
  31. Sahil Tahirli “Zaman dəyirman daşıdı” “Şərq qapısı” qəzeti 24.12.2004
  32. Elşən, Ay işığında ovsun, “Oğuz səsi” qəzeti, 13.06.1998
  33. Sərvaz Hüseynoğlu, Öz işığı olanların sevdası, “Ədəbiyyat qəzeti” 17.06.2005
  34. Sərvaz Hüseynoğlu, “Hər səsin içində bir gizli səs var” “Naxçıvan” qəzeti 17.01.2009
  35. Şəbnəm Həsənəliyeva ,Bir şairin yaradıcılığında vətənpərvərlik duyğusu, “Şərq qapısı” qəzeti 16.08.2006
  36. Bu da bir nağıldı (müəllifsiz) “Səs” qəzeti 17.12.2004
  37. Allhverdi Aqil, “Anamdan məktub” kitabı müəllif etirafnaməsi-dir” “Şərq qapisi” qəzeti, 30.10.2001
  38. İbrahim İlyaslı, Bu da bir nağıldır… “Qanun və zəka” qəzeti, 19-25.04.2005
  39. Əhməd Məmmədov, Əsl zirvə qabaqdadır, “Sovet Naxçivanı” qəzeti, 02.08.1988.
  40. Söz şairin ruhudur (müəllifsiz) “İki sahil qəzeti 26.01.2002
  41. Rzalı, Saza-sözə bağlılıq, “Azərbaycn” qəzeti 12.06.2005
  42. Adil Bağırov, Köhnə sözlə təzə fikir qovuşanda “Kredo” qəzeti 12.06.2010.
  43. Abbas Mehdiyev,Vətən sevgisindən doğan ilham “Rəsmi Bakı” qəzeti 01-15.10; 01-15.11.2009.
  44. İsgəndər Orucəliyev, Ürəyini axtaran şair, AMİ-nin “Elmi xəbər-ləri”, № 1, 2011
  45. Vaqif Məmmədov, “Kimin ki, qəlbində Tanrı eşqi var… yaxud şair Xanəli Kərimlinin portret cizgiləri”, “Krdo” qəzeti, 05.03.2011
  46. Süleyman Alıyev, “Düşünən və düşündürən şair”, “Krdo” qəzeti, 27.11 və 05.12.2009
  47. Гусейн Адыгезалов     “Постижение выси”  “Литературный Азербайджан” 2009, № 12,
  48. Firudin Rzayev, “Fəlsəfi söz dünyasında dolaşan vətəndaş şair” “Elm” qəzeti, 22.10.2007
  49. Sərdar Zeynal, “Bu da bir nağıldı…” kitabı haqqında bir neçə söz, “Elm” qəzeti, 24.02.2008
  50. Avtandil Ağbaba, Xalq ruhunun ifadəsi,“Möhtəşəm Azərbaycan” qəzeti. 21.02.2009.
  51. Aypara Behbudova, “Şair haqqın yolçusudur”, “ Şərq qapısı” qəzeti.16.10.2007
  52. Kamal Camalov, “Xanəli Kərimli” ikiliklər”ində əxlaq tərbiyəsi məsələləri ,”Təhsil və zaman” qəzeti, 17.01.2009
  53. Sədaqət Nemət, “Xalq ruhuna bağlılıq” “Folklor və etnoqrafiya” jurnalı, №-2. 2010
  54. Ramiz Qasımov “Xanəli Kərimli yaradıcılığında Cənub mövzusu, “ Sənət qəzeti” 16.02-14.03.2011.
  55. Ə.R.Xələfli, “Sözün Əlincə qalası və yaxud, yuxuların poeziyası, “Kredo” qəzeti 06.02.2010.
  56. Ə.R.Xələfli, “Söz sahibinə oxşasa yaxşıdır” “Kredo” qəzeti, 31.12.2010.
  57. Elçin Kamal, “Sözlə pərdəli dolanan şair” “Kredo” qəzeti 06.02.2010
  58. Rafiq Oday, Haqq yolçusunun yol yoldaşı”, “Möhtəşəm Azər-baycan” qəzeti 27.02.2008
  59. Binnət Nəsibov, “Şair Xanəli Kərimli” “Xalq sözü” qəzeti, 01.07.2008.
  60. Binnət Nəsibov, “ Xanəli Kərimlinin sehirli söz dünyası”,”Xalq sözü” qəzeti, 01-31.03.2009.
  61. Akif Axundov, “Fəlsəfi düşüncənin poetik təsdiqi”, “Şərq qapısı” qəzeti, 06.02.2009.
  62. Akif Axundov,”Şerində də özü olan adam” , “Şərq qapısı” qəzeti 18.12.2008.
  63. Vaqif Ağalarov, “Bu Vətən ərənlər məktəbi olub”, “Mövqe” qəzeti 20-21.09.2007
  64. Vüsalə Kərimova, “Mənə elə gəlir ki…”,”İki sahil” qəzeti, 01.04.2009.
  65. Mənə elə gəlir ki… (müəllifsiz) “Mövqe” qəzeti 12-13.02.2009.
  66. Kərimli X.A. Ədəbiyyatda məslək və sənət birliyi. Bəxtiyar Vahabzdə və Xəlil Rza. “Ərdəm” dərgisi (Ankara). 2010, №57
  67. Kərimli X.A. Tarixi təsəvvüf-sufizm,hüzufizim və nəsimi qəzəlləri, NDU-nin “Elmi əsərlər”i. Humanitar elmlər seriyası. 2010, №2
  68. Kərimli X.A. Həyatın və düşüncənin fantaziyası, Akif Axundov “Yad planetin sirri, Naxçıvan, 2009, s.3-5
  69. Kərimli X.A. Rəngdə rəngləri çəkən, Asim Yadigar. Sənətinin vurğunu, Naxçıvan 2009, s.89-91
  70. Kərimli X.A.Yunus Əmrə duyumunda eşq (aşq) anlamı. NDU-nun “Elmi əsərlər”i. Humanitar elmlər seriyası. 2011, №1
  71. Kərimli X.A. Bir nağıllı dünya. AMEA-nın Naxçıvan bölməsi, İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu Folklorşünaslıq şöbəsinin “Axtarış” jurnalı. 2012, №1
  72. Kərimli X.A. Azərbaycan poeziyasında Novruz adət-ənənələri. NDU-nun “Elmi əsərlər”i. Humanitar elmlər seriyası. 2012, №1
  73. Kərimli X.A. Heydər Əliyev və müstəqillik illərinin elmi-ədəbi prosesi; NDU-nun “Elmi əsərlər”. İctimai elmlər seriyasının xüsusi buraxılışı. 2013, №1(50), s.84-87
  74. Kərimli X.A. İslam Səfərli şeirində Naxçıvan. “Naxçıvan” jurnalı. 2013, №26, s.93-103
  75. Kərimli X.A. Məmməd Araz yaradıcılığında azərbaycançılıq. “Naxçıvan” jurnalı. 2013, №27, s.74-79
  76. Kərimli X.A. Məmməd Araz yaradıcılığında mənəviyyat, AMEA Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun “Axtarışlar” elmi toplusu. 2013, №III(9), s.33-37
  77. Kərimli X.A. Milli onomostikamızın fədakar tədqiqatçısı. AMEA Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun “Axtarışlar” elmi toplusu. 2013, №II(8), s.145-147
  78. Kərimli X.A. XX əsrin 60-70-ci illərində Naxçıvan ədəbi mühitində hekayə janrı: inkişafı, prospektivləri. AMEA Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun “Axtarışlar” elmi toplusu. 2013, №1(7), s.39-44
  79. Kərimli X.A. Gerçəkliyin gerçək üzü: Akif Axundov, “İl var ömrə bərabər” kitab, Bakı, 2013, s.126-129
  80. Kərimli X.A. Həyat və düşüncənin fantaziyası (yenə orada) səh.186-189
  81. Kərimli X.A.Yazıçı təxəyyülü və bədii həqiqət (yenə orada) səh.197-200
  82. Kərimli X.A. Kəndin tarixini yaşadan kitab. “Kredo” qəzeti. 22.01.2015), “2-ci qəzet” (27.01.2015)
  83. Kərimli X.A. Şair Məmməd Tahirin 60 illiyi: “Səmimiyyətin poeziyası”. “Kredo” qəzeti. 28.05.2015
  84. Kərimli X.A. Dalğaların pıçıltısı. “Palitra” qəzeti 14.02.2015
  85. Kərimli X.A. Filologiya üzrə elmlər doktoru Fərman Xəlilovun Əməkdar incəsənət xadimi şair Hüseyn Razinin həyatı və yaradıcılığını əks etdirən “Biblioqrafiya” kitabı ilə bağlı “Salnamə abidə” (“Palitra” qəzeti, 02.10. 2015; “525-ci qəzet” 14.012.2015; “Ədəbiyyat qəzeti” 14.02.2015) (məqalələr)
  86. Kərimli X.A. Şair Arif Qədimin “Əshabi-Kəhf  dastanı (Naxçıvan, “Əcəmi” 2015) (redaktoru olmuşam)
  87. KərimliA. Şəhid Ceyhun Orucəliyevin xatirəsinə həsr edilmiş “Şəhidlik zirvəsi” (Bakı, Qanun, 2015) kitablarının redaktoru olmuşam.
  88. Halal və əxlaqlı yaşamaq qəhrəmanlığı. “Kredo” qəzeti,26.02.2018
  89. Nəriman Əbdülrəhmanlı-60. Xarakterin bütövlüyü,  yaxud bütövlüyün xarakteri. Nəriman Əbdülrəhmanlı-60, Sözlə keçilən yol (məqalələr), Bakı, 2018, səh: 625-631
  90. Vaqif Məmmədov—70. Söz ömrünə calanan ömür. “525”-ci qəzet, 11.05.2018-ci il
  91. Sən bir dağ çayı idin…. XI.2018 “Kredo” qəzeti
  92. Professor Fərhad Xubanlının “Şagirdlərin milli-mənəvi tərbiyəsində çağdaş poeziyasının roluna bir nəzər” metodik vəsaitinə yazdığım “Faydalı metodik vəsai” (məqalə) Hürriyyət” qəzeti, 21 may 2019-cu il
  93. Şair Əbülfəz Muxtaroğlu. “Ömürdən qalan izlər” kitabına “Ömrü yaşadan izlər” (məqalə). “Ədəbiyyat” qəzeti”, 02 fevral 2019-cu il
  94. Məmməd Tahir “Səmimiyyətin poeziyası”. Şair Məmməd Tahirin yaradıcılığı haqqında “Səmimiyyətin poeziyası” (məqalə). Bakı, “Qanun” nəşriyyatı, səhifə 18-27, 2019-cu il
  95. Sabir Bəşirov. “Ləyaqətlə yaşanmış ömür” kitabına. Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Sabir Bəşirov haqqında “Sən bir dağ çayı idin” (elmi-publisist məqalə) Bakı, “Qanun” nəşriyyatı, səhifə 31-36, 2019-cu il
  96. İsa Həbibbəyli “Ömrün illəri və əsərləri”. Akademik İsa Həbbibbəylinin şeir yaradıcılığı ilə bağlı “Şeir elmi təfəkkürün mayası, qəlbin aynasıdır” (məqalə) Bakı, “Elm və Təhsil” nəşriyyatı, səhifə 148-154, 2019-cu il
  97. 2019-cu ildə Məmməd Tahirin “Səmimiyyətin poeziyası” kitabının redaktoru,
  98. 2019-cu ildə Sabir Bəsirovun “Ləyaqətlə yaşanmış ömür” kitabının rəyçisi olmuşam.
  99. Hüseyn Razi yaradıcılığında poema janrı. “Axtarışlar” jurnalı, 2020, №2
  100. Zeyqəm Vüqar. Ömür qatarı. Şeirlər, məqalələr, poemalar. Naxçıvan 2020
  101. Fədakar tədqiqatçı-alim. Professor Asif rüstəmli haqqında. “Elm və təhsil”, Bakı, 2020
  102. Hüseyn Razinin dramaturgiyası. “Axtarışlar” jurnalı, 2021 №1
  103. Kərimli. “Tanrı müjdəsi” kitabı. 2021

XARİCİ MƏTBUAT SƏHİFƏLƏRİNDƏ

  1. Arif Ağalarov, “Şeir gərək haqdan gələ“,”Körpü” jurnalı, №-47. 2005.( Təbriz)
  2. Həsən Həmidoğlu, “Xnəli Kərimli”, “Misaq” qəzeti, 19.11.1998 (Təbriz
  3. Doktor Camal Ayrımlı, “Qardaşımın səsi”, “Nəvide-Azərbaycan” qəzeti, 29.11.2003.(Urmiya)
  4. Erbil Hüryurt, Nahçıvanlı akademisyen şair, bilge kalem dos.dr.Haneli Kerimli “Kristal kar tanelerindeki mürekkep izleri” (makaleler), Ankara-2007.səh.191-192
  5. Erbil Hüryurt, “Hoş, Sefa geldin, Haneli Kerimli”,”Huryurt” qəzeti , 29.04.2009 Türkiye
  6. dr.İsa Kayacan, “Azerbaycanın “Şefeg” dergisi, “Gündem” qəzeti, 24-08.2009. (Türkiyə)
  7. dr.İsa Kayacan: Ankara mektubu.azerbaycanlı şairlerden, ekspress-Vangölü qəzeti 09.06.2005.
  8. Burhan Torunlar: Kerimli “Anamdan mektub” adli şiir kitabını çıxardı. “zaman” qəzeti (Türkiyə,Erzincan) 29.11.2003
  9. Zülfiyye İsmayıl “Ağrı dağı özelliklerinin kandaş kalemlere ymsıması”, “Serhat kültür” dergisi 02.2011 səh.38-47 (Türkiyə)
  10. Zülfiyye İsmayıl, “Haneli Kerimli poeziysında Türkiyə mövzusu “Gözelim” qəzeti (Türkiyə) 13, 20.12.2010
  11. Haneli Kerimli Türkiyə edebiyatçılar ve kültür adamlar ansiklopedisinde ”Huryurt” qəzeti 05.07.2008
  12. Azerbaycan ve Nahcıvan”ın böyük şair ve yazarlarından, dost kalem, bilge insan, böyük akademisyen, şair ve yazar, dos.dr Haneli Kerimli”nin kitapları Haydar Aliyev egetim ve kültür merkezinde .
  13. ”Huryurt” qəzeti, 04.01.2008.
  14. ”Fədakar müəllim və alim ömrü”;Bu məqalə filologiya elmləri üzrə fəlsəfə dokto-ru Firudin Rzayevin 70 illiyinə yazılan yubiley məqaləsidir.Məqalə “Kredo” qəzeti-nin 12.10. 2022-ci və AMEA-nin Naxçıvan Bölməsinin “Axtarışlar”dərgisi-nin 3-cü sayında dərc edilib,”Tusi” nəşriyyatı, 2022.

HAQQINDA  OLAN KİTABLAR: 

1.Xanəli Kərimli-55:Şairə məktub (məqalələr toplusu),Bakı,”Qanun” nəşriyyatı,2007.

2.Xanəli Kərimli-60:Sözün Əlincə qalası (məqalələr toplusu),Bakı,”Qanun” nəşriyyatı, 2011.

3.Sabir Bəşirov,Xanəli Kərimli:Bir ömrün nağılı(ədəbi portret),Bakı,”Qanun” nəşriyyatı, 2011.

4.Xanəli Kərimli-65:Bir ömrün işığı (məqalələr toplusu),Bakı,”Qanun” nəşriyyatı,2016.

5.Əli Rza Xələfli:Söz və qan”,Bakı,2016.

  1. Xanəli Kərimli-70. Şairin könül dünyası. Məqalələr toplusu. Bakı, 2021 (tərtib edən dos. A.Ə.Zeynalova)

PROQRAM, MONOQRAAFİYA VƏ DƏRS VƏSAİTİ:

  1. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. NDU-nun “Qeyrət” nəşriyyatı, 2022
  2. Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı. NDU-nun “Qeyrət” nəşriyyatı, 2022
  3. ”Uşaqların könül dostu-Vüsal Səmavi”Məqalə V.Səmavinin 2022-ci ildə “Əcmi” (Naxçıvan) nəşriyyatında çap olunan “Bu dünya bir nağıldı…” kitabına ön soz kimi yazılıb.