Qadir Əli oğlu Əliyev
Memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru,dosent
E- mail: kadiraliyev@yahoo.com.tr
1951-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonu Cəhri kəndində anadan olmuşdur. 1967-ci ildə Bakıdakı “1 №- li fizika-riyaziyyat və kimya – biologiya təmayüllü Respublika İnternat məktəbi”ni bitirdikdən sonra Azərbaycan Politexnik institutuna daxil olmuş, 1975-ci ildə həmin institutun “İnşaat” şöbəsini bitirmişdir. 1975-1980-cı illərdə Naxçıvan MR-də öz ixtisası üzrə inşaat müəssisələrində inşaat mühəndisi olaraq çalışmışdır. 1980-1992-ci illərdə Naxçıvan Politexnik texnikumunda ixtisası üzrə müəllim olmuşdur. 1992-1996-cı illərdə Bakıda Qafqaz universitetində işləmişdir. 1995-ci ildə “Memar Əcəmi Naxçıvani yaradıcılığında harmoniya və mütənasiblik problemləri” mövzusunda dissertasiya müdafiyə edərək memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru olmuşdur. 1998-2002ci ilərdə Naxçıvan Dövlət Universitetində “Təsviri incəcənət” kafedrasının müdiri, 2002-2016-cı illərdə Naxçıvan Dövlət Universitetində “Memarlıq kafedrasının müdiri, 2017- ci ildən Naxçıvan Dövlət Universitetində Meliorasiya və Su Təsərrüfati Tikintisiu kafedrasının müdiridir. 3 monoqrafiya, 1 dərs vəsiti 50-yə yaxın elmi məqalənin müəllifidir. 1 monoqrsiyası Rusiya Federasiyasında (Sevestapol), 1 monoqrasiyası Türkiyə Respublikasında (İstanbul) nəşr olunmuşdur. Naxçıvanda, Bakıda, Qarsda, İğdırda, Əhlətdə, İstanbulda, Ankarada keçirilən beynəlxalq konfrans və simpoziumların iştirakçısıdır.
Dərc olunmuş elmi əsərlər
- Möminə Xatun Türbəsinin həndəsi harmoniyası. Azərbaycan memarlığının və inbcəsənətinin inikişaf problemləri, Gənc alimlərinin IV konfransının məruzələrinin tezisləri. Azərbaycan MEA. Bakı. 1987.
- Memar Əcəmi Naxçıvani yaradıcılığında ahəngdarlıq. “Şərq-Qərb” mətbəəsi. Bakı. 12.09.2007. (Monoqrafiya)
- Yusif Küseyr oğlu türbəsi üzərində həndəsi ornamentin qurulması, Yaxın və Orta Şərq memarlığı və incəsənəti. Beynəlxalq konfransın məruzələrin qısa məzmunu. Azərbaycan MEA. Bakı. 1989. (Tezis)
- Təbiətdə forma və Mömünə xatıun türbəsinin harmonik quruluşu haqqında, Yaxın və Orta Şərq memarlığı və incəsənəti, Beynəlxalq konfransın məruzələrin qısa məzmunu. Azərbaycan AMEA. Bakı. 1992. (Tezis)
- Memar Əcəmi yaradıcılığında təsəvvüf. Elmi əsərlər, Xüsusi buraxılış №5. NDU. “Qeyrət” nəşriyyatı. Naxçıvan. 1999. (Məqalə)
- Yusif Küseyr oğlu türbəsi həndəsi ornamentlərinin birində türk-islam sintezi və təsəvvüf. Elmi əsərlər, Xüsusi buraxılış №7. NDU. “Qeyrət” nəşriyyatı. Naxçıvan 2000. (Məqalə)
- Naxçıvan abidələri və Səlcuq üslubu. Naxçıvan, İçtimai-siyasi, ədəbi-bədii və elmi-publisistik jurnal. Naxçıvan 2002. (Məqalə)
- Yusif Küseyr oğlu türbəsi üzlərinin birində olan həndəsi naxış çeşnisinin quruluşu və türk-islam sintezi. Nəqşicahan Eyetim, bilim və kültür-araşdırma dərgisi. Naxçıvan. 2003. (Məqalə)
- Gülüstan türbəsi üzərində həndəsi naxış çeşnisinin qrafiki analizi Nəqşicahan. Eyetim,bilim və kültür-araşdırma dərgisi. Naxçıvan. 2006 №10 (Məqalə)
- Gülüstan türbəsi üzərində həndəsi naxış çeşnisinin harmonik quruluşu haqqında Xəbərlər. İçtimai və hümanitar elmlər seriyası №4. Naxçıvan “Tusi” 2006. (Məqalə)
- Naxçıvan abidələrinin ensiklipediyası, Azərbaican MEA Naxçıvan bölməsi. Naxçıvan. 2008.
- Selçuklular dönemi mimalık ve kültür eserlerinde spiraller, onlarin mahiyeti, Uluslararası Ahlat-Avrasya kültür ve sanat sempozyumu 23-25 ağustos 2012 Ahlat – Bitlis.
- Marağa Gök Günbed türbesinin mimarlıq yapısı, Dünya mimarlık və sanatında türkler İstanbulYıldız teknik Universitesi 20013.
- Orta əsr müsəlman fəlsəfəsində memarlıq və incəsənət əsərlərinin formalarının qavranılması və konstruksiyalanmsının fundamental əsası, Şərq ölkələrinin beynəlxalq memarlıq akademiyası. Memarlıq şəhərsalma tarixi və bərpası. Toplu Bakı-2015.
- Aristotelin “Metafizika” təlimi və Mömünə Xatun terbəsinin iki medalyonunun homonik quruluşu haqqında. Elmi əsərlər, №1. NDU. “Qeyrət” nəşriyyatı. Naxçıvan 2011. (Məqalə)
- Orta çağ Azerbaycan mimarisi:Nahçivan Mümine Hatun Türbesi Madalyonları üzerine bir inceleme. Tarih ve Kültür Ekseninde Orta Aras havzası Uluslararası Sempozyumu. 17-19 Kasım (november 2016) Nahçıvan Ankara-2018.
- Başlanğıcların başlanğıcı: Orta əsr Naxçıvan memarlıq formalarının quruluşu. Elmi əsərlər, №1. NDU. “Qeyrət” nəşriyyatı. Naxçıvan 2012. (Məqalə)
- Orta əsr Azərbaycam memarlığında elleptik və çatma tağ əyriləri. Elmi əsərlər, №1. NDU. “Qeyrət” nəşriyyatı. Naxçıvan 2010. (Məqalə)
- Gilan türbəsi üzərində həndəsi naxışların qrafiki analizi və Aqradakı (Hindistan) Etimad əd-Dövlə türbəsi üzərində həndəsi naxış kompozisiyası ilə müqayisəli təhlili. Elmi əsərlər, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti. Bakı 2009, səh 54-58. (Məqalə)
- О гомологии природных и человеческих творений Ноосферно оброзование-стратегия здоровья. Сборник докладов ХХХ Международной научно-практической конференции по ноосферному оброзованию. Издатель ФЛП Лемешко К. А. Симфереполь. 2011, стр 361-366. (Məqalə)
- Poeziya və sənət. Elm və Həyat №4.2011, səh 94-97. (Məqalə)
- Qarabağlar türbəsinin tarixi, üzərindəki naxışlar və onlardan birinin qrafiki analizi. Uluslararası sosial bilimlər dərgisi. Ankara 2010, səh 394-401. (Məqalə)
- Nuh türbəsinin həndəsi naxışlarının təhlili. Naxçıvan.24-25 aprel 2009-cu ildə keçirilmiş beynəlxalq simpoziumun materialları. Naxçıvan 2010
- Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində siklop tikililər, Naxçıvan: İlk Yaşayış və şəhərsalma yeri kimi. 20-24 iyul 2011-ci ildə keçirilmiş beynəlxalq simpoziumun materiallarıə. Naxçıvan. 2012. Səh 148-154.
- Гармония в творчестве зодчего Аджеми Нахичевани. «Кисель В. П.» Севастополь . 2010. Стр 3-135ş (Məqalə)
- Uluslararası Kaşkardan Endülüse. Türk İslam şeherleri sempozyumu Kars. 29-31 Ekim 2011 Uluslararsı sempozym
- Klassik Naxçıvan memarlıq formaları və duz kristallarının quruluşu, Naxçıvan İlkin şəhər və Duzdağ, 27-28 iyul 2012-ci ildə keçirilmiş beynəlxalq simpoziumun materialları, Naxçıvan 2003, səh 259-263.
- 28. Klasik Nahçıvan mimari geleneklerinin etki alanı II. Uluslararası Aras havzası sempozyumu 13-15 aralık 2011-İğdır Beynəlxa. simpozium materialları, səh 134-138. Beynəlxalq simpozium materialları.
- 29. Dəlmə qalasında arxeoloji tədqiqatlar (Naxçıvan MR Ordubad rayonu), Azərbaycanda arxeoloji tədqiqatlar. 2012, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya institutu, səh 289-293. (Məqalə)
- 30. Qədim Türk sənətində heyvan üslubu və orta əsr Azərbaycan memarlığında ornamental nəzəriyyə. Elmi əsərlər Humnitar elmlər seriası № 1(52) Naxçıvan 2013, səh 86-90. (Məqalə)
- 31. Анализ геометрических орнаментов Мавзолея Гек Гюнбад, Гилея. Науковий вiсник. Випуск 71(№4) Киев 2013, стр 368-373. (Məqalə)
- Bir naxışın izi ilə, Elmi əsərlər. Fizika-iyaziyyat və texniki elmlər seriysı. Naxçıvan NDU “Qeyrət”. 2014 №3 (59), səh 23-29. (Məqalə)
- 33. Qilbert həndəsəsinə görə Səlcuqlar dövrü azərbaycan memarlıq formalarının həndəsi ornamentlərinin quruluşu. Elmi əsərlər. Fizika-iyaziyyat və texniki elmlər seriysı. Naxçıvan NDU “Qeyrət” 2015. №9 (65) , səh.53-59.(Məqalə)
- 34. Orta əsr müsəlman fəlsəfəsində memarlıqla musiqinin vəhdəti. Elmi əsərlər Humnitar elmlər seriası № 5(70). Naxçıvan 2015, səh 119-122. (Məqalə)
- 35. Ümüncü Plovdağ Nekropolunda aparılmış apxeoliji qazıntılar. Azərbaycanda Arxeoloji tədqiqatlar 2013-1014. Bakı 2015, səh 153-161. (Məqalə)
- 36. Aza Orta əsr şəhər yeri (2013-2014-cü illər). Azərbaycanda Arxeoloji tədqiqatlar 2013-1014. Bakı 2015, səh 306-311. (Məqalə)
- 37. Selcuqlar dönemi Ani mimarlık formlarının geometrik desenlerinin harmonik yapısı, Nahçivan ve uluslararasi sempozyymu (dünü. Bugünü ve yarını) 11-12 mayıs 2015-Nahçivann, səh 41-49. Uluslararası sempozyum
- 38. Əlincə qalasında daş üzərində olan bir həndəsi ornamentin harmonik quruluşuvə yaranma tarixi haqqında, Elmi əsərlər. Hümanitar elmlər seriyası № 4 (78). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”, səh 227-230. (Məqalə)
- 39. Qeyri-adi simmetriyanın iki növü, canlı təbiətdə və Səlcuqlar dövrü Azərbaycan memarlığında forma prblemi. Azərbaycan Milli Elmlər Akademyasının Naxçıvan bölməsinin xəbəırləri. Ictimai və humanitar elmlər seriyası. 2016, səh 304-309. (Məqalə)
- 40. Səlcuqlar dövrü Naxçıvan-Marağa memarlıq formaları və İsfahan Came Məscidinin memarlıq quruluşu: oxşar və fərdi xüsusiyyətləri. Azərbaycan Milli Elmlər Akademyasının Naxçıvan bölməsinin xəbəırləri. Ictimai və hümanitar elmlər seriyası. 2017 № 3, səh 302-310. (Məqalə)
- 41. Qədim Roma memarlıq nəzəriyyəçisi Vitruvinin memarlıq nəzəriyyəsi və möminə xatun türbəsinin harmonik quruluşu. Elmi əsərlər Humanitar elmlər seriyası № 1 (82). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2017, səh 297-301. (Məqalə)
- 42. Oğlanqala tikinti növləri, Elmi əsərlər. Humanitar elmlər seriyası № 5 (86). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2017, səh 111-115. (Məqalə)
- 43. Ordubad rayon Köhnə Kotam kəndinin memarlıq nümunələrinin tədqiqi, Elmi əsərlər. Humanitar elmlər seriyası № 1 (90). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2018, səh 101-107. (Məqalə)
- 44. Möminə Xatun türbəsinin üzlərindən birində nəbati və Ərəb qrafikasından düzələn ornamentlərin tədqiqi, Elmi əsərlər. Fizika-riyaziyyat və texnika elmlər seriyası № 4 (93). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2018. Səh 122-128 (məqalə)
- 45. Möminə Xatun türbəsinin üzlərindən birinin memarlıq dekorunun həndəsi harmonik quruluşu, Elmi əsərlər. Humanitar elmlər seriyası № 5 (94). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2018. Səh 118-123. (Məqaə)
- 46. Qarabağlar türbəsinin inşa tarixi və memarlıq formalarının tədqiqi, Qarabağlar türbə kompleksi. Naxçıvan. Əcəmi nəşiriyyatı. 2018. (Məqalə)
- 47. Möminə xatun türbəsinin günbəz və çatma tağ əyrilərinin hesablanmasına dair, Elmi əsərlər. Fizika-riyaziyyat və texnika elmlə seriyası № 8 (97). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2018, səh 60-66. (Məqalə)
- 48. Gilan türbəsinin harmonik quruluşu və həndəsi naxış kompozisiyasının inkişafı, Xəbərlər, İçtimai və humanitar elmlər seriyası №4. Naxçıvan AMEA Naxçıvan bölməsi “Tusi” 2019 cild 5. №1 s. 247- 254. (Məqalə)
- 49. Azərbaycan ədəbiyyati memarliğı və incəsənətində mifik təfəkkürün mahiyyəti, Elmi əsərlər. Humanitar elmlər seriyası № 1 (98). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2019. Səh 274-280. (Məqalə)
- Qrta əsr Naxçıvan memarlıq formalarında türk –islam sintezi, Naxçıvan: İslam mədəniyyətinin paytaxtı 7-8 sentyabr 2018-ci il.
- Ahlat Mezar Yapılarında Geometrik Harmoni İlkeleri, III c. Selcuklar dövleti ve beylikler dönemi ve tarihi. Türk tarih kurumu.
- Orta Əsr Müsəlman Memarlığında Hamamlar Və Vənənd Hamamının Memarlıq Quruluşu, Elmi əsərlər. Humanitar elmlər seriyası № 1 (102). Naxçıvan, NDU, “Qeyrət nəşriyyatı”-2020.
- Səlcuqlar dövrü Naxçıvan Naxçıvan memarlıq formalarının quruluşu türk islam sintezinin nəticəsi kimi, Şərq ölkələri Beynəlxalq memarlıq akademiyası, Memarlıq, şəhərsalma tarixi və bərpası, cild 2020 № 1.
- 54. Əcəmi Naxçıvani yaradıcılığında türbələrin konstruksiyaları qədim türk çadr memarlıq konstruksiyalarının nəticəsi kimi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademyasının Naxçıvan bölməsinin xəbəırləri. Ictimai və hümanitar elmlər seriyası. 2020 № 1.
- Duzal türbəsinin həndəsi harmonik quruluşu, Şərq ölkələri Beynəlxalq memarlıq akademiyası Memarlıq, şəhərsalma tarixi və bərpası, cild 2020 № 2.
- Səlcuqlar dövrü Naxçıvan türbələrinin mearlıq dekorunda həndəsi ornamentlərin quruluşusonsuz fundamentl oblactda diskret qrupların hərəkətininnəticəsi kimi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademyasının Naxçıvan bölməsinin . Elmi əsərəər. Ictimai və hümanitar elmlər seriyası. 2021 № 1.
- Q.Ə.Əliyev, B.S.Mazanov, H.B.Əsədov. “Orta əsr Naxçıvan türbələrinin memarlıq xüsusiyyətləri və konstruksiyalarının hesablanması” adlı monoqrafiya. Əcəmi Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi, 2022-ci il, 200 səh.