Elman Yusif oğlu CƏFƏRLİ
tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
e-mail: ecaferli@mail.ru
1976-cı ildə Culfa şəhərində anadan olub. 1997-ci ildə NDU-nun bakalavr təhsil pilləsinin tarix ixtisasını, 1999-cu ildə isə magistraturasının Azərbaycanın yeni və ən yeni tarixi ixtisaslaşmasını fərqlənmə diplomları ilə bitirib. 1997-2005-ci illərdə Naxçıvan şəhər A.Cəlilov adına orta məktəbdə əvvəlcə psixoloq, sonra isə tarix müəllimi işləyib. 2000-2001-ci illərdə NDU “Ümumi tarix” kafedrasında baş laborant, 2001-2004-cü illərdə “Azərbaycan tarixi” kafedrasında müəllim işləyib. 2004-cü ildən “Hüquq fənləri” kafedrasında çalışır, 2009-cu ildən kafedranın dosentidir. 2005-ci ildə “XIX yüzilliyin sonu-XX yüzilliyin əvvəllərində Naxçıvanda erməni-azərbaycanlı münasibətləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi adını alıb. Hazırda “Beynəlxalq təcrübədə muxtar ərazi idarəetmə sistemləri və Naxçıvanın muxtariyyəti məsələsi” mövzusunda doktorluq dissertasiyası üzərində çalışır. Azərbaycan Respublikasının Qabaqcıl təhsil işçisidir (2007).
2005, 2010, 2015 və 2020-ci illərdə Naxçıvan MR Ali Məclisinin deputatı seçilib.
2010-cu ildən Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Şəhər Təşkilatının sədridir.
Dərc olunmuş elmi əsərləri
1. Naxçıvanda erməni-Azərbaycan münaqişəsi. Bakı: Nurlan, 2009, 280 s. (monoqrafiya).
2. Naxçıvan Muxtar Respublikası konstitusiyalarda. Bakı: Elm və təhsil, 2014, 208 s. (kitab).
3. Rusiya və Türkiyənin Cənubi Qafqaz siyasətində Naxçıvan (XX əsrin əvvəlləri). Naxçıvan: “Əcəmi” NPB, 2017, 224 s. (monoqrafiya).
4. Böyük güclərin Azərbaycanla bağlı geosiyasi maraqlarında Naxçıvanın yeri. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, 2017, 300 s. (monoqrafiya; İ.M.Hacıyev, E.A.Şıxəliyev və M.Ş.Şabanovla birlikdə).
5. Dövlət quruluşunun formaları. Bakı: MBM, 2009, 60 s. (metodik vəsait).
6. Nakhchivan – international independence movement of Azerbaijan. Materials of the scientific-practical conference named “Nakhchivan – is a prosperous ancient country of Azerbaijan” (11.05.1999). Nakhchivan Private University, 1999, p. 42-46.
7. Heydər Əliyevin həyatı və fəaliyyətinin Naxçıvan dövrü. “Naxçıvan” jurnalı, № 2, Naxçıvan: Əcəmi, NPB, 2000, s. 17-22.
8. Milli oyanışın böyük başlanğıcı: Heydər Əliyevin həyatı və fəaliyyətinin Naxçıvan dövrü. “Dirçəliş-ХХI əsr” jurnalı, № 5, Bakı: 2000, s. 59-61.
9. Faciələr tariximiz: rəqəmlərin dili ilə. “Naxçıvan” jurnalı, № 5, Naxçıvan: Əcəmi, NPB, 2001, s. 45-49.
10. 1905-1907-ci illərdə Naxçıvan hadisələri. АDPU, “Pedaqoji Universitet xəbərləri” (humanitar, pedaqoji, psixoloji elmlər seriyası), № 5, Bakı: 2001, s. 73-74.
11. Türkmənçay və Ədirnə müqavilələrinə görə ermənilərin Azərbaycana köçürülməsi. NDU, “Elmi əsərlər” (humanitar elmlər seriyası), № 13, Naxçıvan: 2004, s. 107-109.
12. “Erməni məsələsi”nin tarixi problem kimi yaranması və inkişafı. АDPU, “Pedaqoji Universitet Xəbərləri” (humanitar, pedaqoji, psixoloji elmlər seriyası), № 1, Bakı: 2004, s. 598-595.
13. 1918-1920-ci illərin soyqırımı ərəfəsində Naxçıvanda əhalinin etnik tərkibi. Naxçıvanın tarixi, maddi və mənəvi mədəniyyətinin, təbii sərvətlərinin öyrənilməsi (21-22 may 2004-cü il tarixdə keçirilmiş elmi konfransın materialları), АМЕА Naxçıvan Bölməsi. Bakı: Elm, 2004, s. 64-67.
14. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasəti. АDPU, “Pedaqoji Universitet Xəbərləri” (humanitar elmlər seriyası), № 3, Bakı: 2004, s. 251-256.
15. Erməni millətçi təşkilatları və onların antitürk siyasətləri. “Naxçıvan” jurnalı, № 1, Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2005, s. 107-116.
16. “Böyük Ermənistan” xülyası tarixin həqiqət güzgüsündə. Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu, “Xəbərlər”, № 1 (5), Naxçıvan: Məktəb, 2006, s. 72-75.
17. “Erməni dövlətçiliyi” – uydurulmuş tarix. Naxçıvan: tarixi gerçəklik, müasir durum, inkişaf perspektivləri (9-10 iyun 2006-cı ildə keçirilmiş beynəlxalq simpoziumun materialları), АМЕА Naxçıvan Bölməsi, Bakı: Təhsil, 2006, s. 270-281.
18. Erməni iddiaları və Naxçıvan. Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun “Xəbərlər”, № 4 (8), Naxçıvan: Məktəb, 2006, s. 58-60.
19. Çar Rusiyasının Azərbaycanda müstəmləkə siyasətinin nəticələri. АМЕА Naxçıvan Bölməsinin “Xəbərlər”i (ictimai və humanitar elmlər seriyası), № 1, Naxçıvan: Tusi, 2007, s. 44-48.
20. Naxçıvan Muxtar Respublikasında siyasi hakimiyyətin konstitusion-hüquqi əsasları. Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaranması: tarix və müasirlik (8 fevral 2007-ci ildə keçirilmiş elmi-praktik konfransın materialları), АМЕА Naxçıvan Bölməsi, Bakı: Nurlan, 2007, s. 66-77.
21. Heydər Əliyev və Naxçıvanın muxtariyyəti məsələsi. Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun “Xəbərlər”i, № 4 (8), Naxçıvan: Məktəb, 2006, s. 25-29.
22. Heydər Əliyev Universiteti: dövlətçilik ideologiyası məktəbi. “Naxçıvan” jurnalı, № 15, Naxçıvan: “Əcəmi” NPB, 2007, s. 58-68.
23. Beynəlxalq təcrübədə muxtariyyət və Naxçıvanın muxtariyyəti məsələsi. Naxçıvan bu gün: islahatlar, perspektivlər (5-6 oktyabr 2007-ci ildə keçirilmiş beynəlxalq simpoziumun materialları), АМЕА Naxçıvan Bölməsi, Bakı: Nurlan, 2008, s. 265-271.
24. Heydər Əliyev və Naxçıvanın muxtariyyət statusunun qorunması. Heydər Əliyev zirvəsi (məqalələr, xatirələr). Naxçıvan: NDU, Qeyrət nəşriyyatı, 2008, s. 56-60.
25. Müstəqillik illərində Naxçıvanın muxtariyyətinin möhkəmləndirilməsi. “Təhsil ocağı” jurnalı, Bakı: 2008, № 3-4, s. 37-42.
26. “Dövlət” anlayışı və onun əlamətləri. “Dirçəliş-ХХI əsr” jurnalı, № 130-131, Bakı: 2008-2009, s. 184-188.
27. Beynəlxalq təcrübədə muxtariyyətlər. “Naxçıvan” jurnalı, № 19, Naxçıvan: “Əcəmi” NPB, 2009, s. 45-55.
28. Heydər Əliyev və milli ideologiyamızın bəzi məsələləri. “Ümummilli lider Heydər Əlirza oğlu Əliyevin irsi və milli ideologiyanın formalaşması məsələləri”. 2010-cu il mayın 5-də keçirilmiş ümumrespublika elmi-nəzəri konfransının materialları. Bakı: Elm və təhsil, 2010, s. 70-76.
29. Naxçıvanda dövlət quruculuğu prinsipləri və idarəetmə modeli. Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Elmi əsərlər”i (tarix və ictimai elmlər seriyası), № 1 (29), Naxçıvan: NDU, Qeyrət, 2010, s. 208-211.
30. Cənubi Qafqazın iki muxtariyyəti – Naxçıvan və Acarıstan beynəlxalq müqavilələrdə. АМЕА Naxçıvan Bölməsinin “Xəbərlər”i (ictimai və humanitar elmlər seriyası), № 1, Naxçıvan: Tusi, 2015, s. 45-54.
31. Naxçıvan: inkişafın Azərbaycan modelinin hərtərəfli tərəqqi möcüzəsi. “Naxçıvan” jurnalı, № 30, Naxçıvan: “Əcəmi” NPB, 2015, s. 17-27.
32. Postsovet məkanının unitar dövlətlərində muxtariyyətlər və Naxçıvanın muxtariyyəti. Naxçıvanın muxtariyyəti tarixi nailiyyətdir (04-05 iyul 2014-cü ildə keçirilmiş beynəlxalq konfransın materialları). Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2015, s. 116-122.
33. Sovet Rusiyasının Cənubi Qafqazda milli siyasəti və Naxçıvan məsələsi. AMEA Naxçıvan Bölməsinin “Xəbərlər”i (ictimai və humanitar elmlər seriyası), № 3. Naxçıvan: 2016, s. 98-110.
34. Moldova Respublikasının Qaqauziya (Qaqauz Yeri) muxtariyyəti. “Geostrategiya” jurnalı, aylıq ictimai-siyasi, elmi-populyar jurnal (strategya.az), № 4 (34), iyul-avqust 2016, s. 47-52.
35. Naxçıvan Muxtar Respublikasının 1998-ci il Konstitusiyası. Bakı Avrasiya Universiteti, “Sivilizasiya” jurnalı, 4/28-30.2016, s. 98-107.
36. Keçmiş SSRİ konstitusiyalarında muxtar respublikalarla bağlı hüquqi normalar və Naxçıvan muxtariyyəti. Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Elmi əsərlər”i (İctimai elmlər seriyası), № 5 (79), Naxçıvan: NDU, “Qeyrət”, 2016, s. 113-119.
37. Çarizmin Azərbaycana qarşı müstəmləkəçilik siyasətində erməni amili. “Naxçıvan” Universitetinin “Elmi əsərlər”i (beynəlxalq münasibətlər, iqtisadiyyat, filologiya, tarix, coğrafiya, pedaqogika və psixologiya, riyaziyyat). Naxçıvan: 2016, № 2 (3), s. 154-163.
38. Özbəkistan Respublikasının Qaraqalpaqstan Respublikası. “Geostrategiya” jurnalı, aylıq ictimai-siyasi, elmi-populyar jurnal (www.trategya.az). № 01 (37), yanvar-fevral 2017, s. 48-52.
39. Tacikistan Respublikasının Dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayəti. “Geostrategiya” jurnalı, aylıq ictimai-siyasi, elmi-populyar jurnal (www.strategya.az), № 02 (38), mart-aprel 2017, s. 50-54.
40. Cənubi Qafqazda etnik münaqişələr və muxtariyyətlərin yaranması (XX əsrin 20-30-cu illəri). “Müasir dəyişən dünyada xalqların milli özünüdərk və özünütəsdiq prosesinin aktual problemləri” mövzusunda beynəlxalq elmi konfransın materialları, 01-02 iyun 2017. Bakı: Qərb Universiteti Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2017, s. 228-231.
41. Danimarka Krallığının Qrenlandiya muxtariyyəti. Bakı Avrasiya Universiteti, “Sivilizasiya” jurnalı, Cild 6 №3 2017 (35), s. 69-75.
42. İspaniya Krallığı: “muxtariyyətlər dövləti”. Naxçıvan Dövlət Universiteti, “Elmi əsərlər” (İctimai elmlər seriyası), № 6 (87), Naxçıvan: NDU, “Qeyrət”, 2017, s. 14-22.
43. Danimarka Krallığının Farer adaları muxtariyyəti. Bakı Avrasiya Universiteti, “Sivilizasiya” jurnalı, Cild 6 №4 2017 (36), s. 49-55.
44. İtaliya Respublikasının Cənubi Tirol Muxtar Əyaləti. AMEA Tarix İnstitutunun “Elmi əsərlər”i, 2017, cild 68, s. 210-221.
45. Aland adaları muxtariyyəti: yaranma tarixi və hüquqi statusu. AMEA Naxçıvan Bölməsi, “Xəbərlər” (ictimai və humanitar elmlər seriyası), № 1, Cild 14, Naxçıvan: Tusi, 2018, s. 43-52.
46. Azor adaları Muxtar Regionunun hüquqi-siyasi statusu. Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Elmi əsərlər”i (İctimai elmlər seriyası), № 2 (91), Naxçıvan: NDU, “Qeyrət”, 2018, s. 129-137.
47. Böyük Britaniyanın muxtar ölkəsi – Şotlandiya. Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Elmi əsərlər”i (İctimai elmlər seriyası), № 6 (95), Naxçıvan: NDU, “Qeyrət”, 2018, s. 108-115.
48. Naxçıvan Muxtar Respublikasının ölkə parlamentində təmsilçilik təcrübəsi. AMEA Tarix İnstitutu, Elmi əsərlər, 2018, cild 73, s. 193-203.
49. Naxçıvanın muxtariyyət statusu və Azərbaycanın unitar dövlətçilik prinsipi. Naxçıvan Muxtar Respublikasının 95 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransının materialları, 28 fevral 2019-cu il, Naxçıvan: NDU, “Qeyrət”, 2019, s. 119-122.
50. Cənubi Qafqazda münaqişələr: ləğv olunmuş muxtariyyətlər. AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutu, “Qafqazda dövlətlərarası münasibətlər: 100 il əvvəl və müasir dövr” mövzusunda beynəlxalq elmi konfransın materialları, 23-24 may 2018. Bakı. Elmi məruzələr. 1-ci kitab, Bakı: “MTM-Innovation” MMC, 2019, s. 347-355.
Xaricdə çap olunan elmi əsərləri
51. Nahçıvan´da Ermenilerin Yaptıkları Katliamlar (1905-1907 yılları). “Hayali Ermenistan ve Soykırım Hikayesi” Ulusal Tarih Sempozyumunun Bildirileri, 05 Haziran 2001, Kars (Тürkiye), 2001, s. 66-70.
52. Uluslarası Sözleşmelerde Güney Kafkasya´nın İki Muhtariyeti: Nahçıvan ve Acaristan. “Yeni Türkiye” Degisi, Yıl 21, Sayı 78, Kafkaslar Özel Sayısı – VIII cilt, Ankara, Temmuz-Aralık 2015, s. 34-41.
53. Конституционно-правовые и политические основы Нахчыванской автономии. Proceedings of the III International Scientific and Practical Conference “The Top Actual Researches in Modern Science” (July 31, 2017, Ajman, UAE), International Scientific and Peactical Conference “World Science”, № 8 (24), Vol.3, August 2017, p. 35-40.
54. Правовые нормы конституций Азербайджана касающиеся Нахчыванской автономии. “Science Review”, Open Access Peer-reviewed Journal, 7(7), December 2017, Vol.6, p. 14-20.
55. Выборы и выборные органы в конституциях Нахчыванской Автономной Республики советского периода. IV International Scientific and Practical Conference “Scientific and Practical Results in 2017. Prosrects for Their Development”, December 28, 2017, Dubai, UAE. “World Science”, Multidisciplinary Scientific Edition № 1 (29), Vol.6, January 2018, p. 91-99.
56. 1917-1921 Yıllarında Türkiye’nin Nahçıvan Politikası. Tarih ve Kültür Ekseninde Orta Aras Havzası Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 17-19 Kasım 2016, Nahçıvan. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara: 2018, s. 787-818.
57. Sovyet Rusya’nın Emperyalist Politikasında Halkların Kendi Kaderini Tayini İlkesi ve Güney Kafkasya′da 1920’li Yıllarda Özerk Devlet Yapılarının Oluşturulması. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları II. Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Emperyalizm, Hegemonya ve İstihbarat Faaliyetleri, Giresun, 30 Kasım-2 Aralık 2017. Ankara: 2019, s. 119-149.
Tədris materialları
58. “Naxçıvan Muxtar Respublikasının Konstitusiyası” seçmə fənni üzrə proqram. Naxçıvan: NDU, “Qeyrət” nəşriyyatı, 2016, 20 s.
59. “Müasir hüquq sistemləri” seçmə fənni üzrə proqram. Naxçıvan: NDU, “Qeyrət” nəşriyyatı, 2016, 16 s.
60. “Naxçıvan Muxtar Respublikasının Konstitusiyası” seçmə fənni üzrə metodik göstərişlər. Naxçıvan: NDU, “Qeyrət” nəşriyyatı, 2016, 27 s..
61. “Müasir hüquq sistemləri” seçmə fənni üzrə metodik göstərişlər. Naxçıvan: NDU, “Qeyrət” nəşriyyatı, 2016, 23 s.